Unha profesora e colaboradora do MELGA, nun gran acto académico universitario coruñés

O pasado xoves, 9 de xaneiro de 2025, Ricardo Pérez e Verdes, presidente da Fundación RPYV e director do Museo Etnolúdico de Galicia (MELGA), asistiu como convidado a un magno acontecemento académico na Facultade de Ciencias da Educación da Universidade da Coruña.

Ás 17:30 horas, no Salón de Graos da devandita facultade, comezou a defensa da tese da doutoranda Manuela Vázquez Coto, titulada “Análise etnomotriz e feminista de dous xogos tradicionais galegos practicados por mulleres: a bugalliña e o bugalliño”, codirixida polas doutoras Ana Sánchez Bugallo e Cristina López Villar. O acto contou cunha ampla representación do mundo universitario, centros docentes, entidades museísticas, agrupacións lúdicas, grupos de investigación, así como amigos, amigas e familiares da doutoranda.

O tribunal avaliador estivo composto por:

• Presidente: Dr. Pere Lavega i Burgués, profesor titular de Xogos e Deportes Tradicionais e Praxioloxía Motriz no INEF da Universidade de Lleida e presidente da Asociación Europea de Xogos e Deportes Tradicionais.
• Vocal: Dra. Miryam Alvariñas Villaverde, profesora da Área de Didáctica e Expresión Corporal da Universidade de Vigo.
• Secretaria: Dra. María Alicia Arias Rodríguez, profesora titular de Metodoloxía, Investigación e Diagnóstico en Educación da Universidade da Coruña.

O tribunal, composto por expertos en cultura, xogo e acción motriz, ademais de especialistas en xénero e igualdade, creou un marco académico de altísimo nivel para a exposición da tese.

Entre os asistentes ao acto destacaron figuras e entidades do ámbito cultural e educativo, como o Observatorio do Patrimonio Lúdico Galego; Antón Cortizas, escritor e investigador; Antonio “Nito” Ferrer, educador do CEIP Campolongo (Pontevedra); o doutor Paco Veiga da Asociación Galega do Xogo Popular Tradicional (AGXPT); Pepe López e Manolo García, do Museo O Recuncho das Argalladas de Lourenzá; Noelia Surribas, da Asociación Xogos Tradicionais de Muimenta (XOTRAMU); a doutora María José Mosquera, socióloga da Universidade da Coruña; o Grupo de Investigación da devandita universidade; e, por suposto, o doutor Ricardo Pérez e Verdes, xunto a familiares e amigos da doutoranda.

Tras case sete anos de investigación e superando múltiples dificultades administrativas, Manuela Vázquez Coto presentou o seu extraordinario estudo científico, centrado no xogo tradicional desde unha perspectiva feminista. Este traballo representa a primeira tese doutoral sobre o Patrimonio Lúdico Galego enfocada en xénero, converténdose nun fito pioneiro non só en Galicia, senón tamén en España e Europa.

Manuela expuxo dous xogos tradicionais femininos únicos na parroquia de Santo Estevo de Nóvoa (Carballeda de Avia, Ourense): a bugalliña e o bugalliño. Estes xogos, case descoñecidos, foron recuperados grazas ao seu labor investigador e seguen practicándose na actualidade por un pequeno grupo de mulleres de entre 65 e 100 anos. Historicamente, funcionaron como un mecanismo de empoderamento e autoafirmación, fortalecendo os lazos sociais entre as mulleres desta comunidade.

Manuela Vázquez, natural de Rianxo (A Coruña), é licenciada en Ciencias do Deporte e a Educación Física pola Universidade da Coruña. Autora de artigos sobre xogo tradicional e feminismo, é conferenciante en congresos nacionais e internacionais, docente en primaria e secundaria, e organizadora de talleres e festivais de xogos tradicionais. Na actualidade, exerce como profesora no Instituto Español de Andorra.

A vinculación de Manuela Vázquez con Ricardo Pérez e Verdes e co MELGA vén de lonxe. Primeiramente foi alumna, na primeira década dos anos 90, na Facultade de Ciencias do Deporte e a Educación Física (antes INEF-Galicia) da Universidade da Coruña, nas materias de Teoría da Actividade Física e do Deporte e na recentemente estreada materia de Xogos e Deportes Tradicionais, promovida polo noso presidente-director. Estudante destacada, brillante en ambas as materias curriculares, pero sobre todo moi remarcable na de xogos e deportes tradicionais. Segundo comentarios da propia doutoranda, aí iniciouse a “espiral” pola súa paixón pola devandita especialidade lúdica. Durante e despois da súa formación académica, Manuela, foi alumna-colaboradora da materia, ademais de realizar as prácticas docentes en centros escolares coruñeses e en organizar festivais e talleres en diversas entidades públicas, sempre á beira, do seu profesor. Sen dúbida tamén el foi o “culpable” de que este inmenso traballo iniciásese e chegase a bo fin coa súa Tese Doutoral. Finalizada a súa licenciatura e creado o Museo Etnolúdico de Galicia (MELGA) en Ponteceso (2013), Manuela, seguiu colaborando e traballando co seu profesor, na posta en funcionamento do museo, como Directora Técnica do mesmo, levando a bo porto talleres, guía de visitas guiadas, festivais, etc. ata o curso 2023, que se trasladouse a Andorra para desempeñar o seu cargo de profesora de educación física e do deporte do instituto público. Dez anos de embaxadora da nosa entidade museística¡ Estamos seguros que algún día, Manuela, será a posible continuadora e directora do noso reto máis ambicioso que é o MELGA. Oxalá nun curta espazo de tempo, cando remate o seu compromiso andorrano, o destino téñanos preparado ese agasallo e así poder continuar, o labor iniciado por Ricardo Pérez e Verdes, para ben de todos os galegos.

Felicidades Manuela, polo teu brillante traballo elaborado, pola túa inédita achega ao mundo científico, pola túa espléndida intervención,… que che valeu a máxima cualificación de sobresaliente, con proposta para “CUM LAUDE” polo tribunal cualificador.

Xa es un novo membro de pleno dereito do noso máximo escalafón docente universitario. Benvida compañera!

Parabéns DOUTORA!